Okiem prawnika – rodzaje crowdfundingu

Autor: Jacek Czarnecki, Kancelaria Wardyński i Wspólnicy

Crowdfunding jest relatywnie nowym zjawiskiem, a już wykształciło się kilka jego odmian. Z poszczególnymi rodzajami crowdfundingu wiążą się różne implikacje prawne i podatkowe.

Liczba definicji pojęcia „crowdfunding” dorównuje zapewne lawinowo rosnącej – w Polsce i na świecie – ilości platform crowdfundingowych. Pomimo że z prawniczego punktu widzenia odpowiednie zdefiniowanie danego zjawiska jest podstawą skutecznej regulacji, w przypadku crowdfundingu na obecnym stadium jego rozwoju nie ma potrzeby konstruowania szczególnie skomplikowanych, ścisłych definicji. Przy tak dynamicznie rozwijającym się zjawisku byłoby to niepraktyczne, a być może nawet szkodliwe. Wystarczy ograniczyć się do kilku podstawowych cech crowdfundingu, wspólnych dla różnych jego odmian:

• Uczestnicy: możliwa jest sytuacja, w której crowdfunding ogranicza się dwustronnej relacji finansujący – beneficjent. Znacznie częściej mamy jednak do czynienia z występowaniem podmiotu trzeciego – platformy crowdfundingowej, będącego pośrednikiem pomiędzy finansującym i beneficjentem.
• Społeczność (tłum, crowd): finansujących jest dwóch lub więcej i należą do określonej, mniej lub bardziej sformalizowanej i zorganizowanej społeczności.
• Przedmiot: przedmiotem crowdfundingu jest finansowanie określonego celu, bezpośrednio lub za pośrednictwem platformy crowdfundingowej. Cel może być różny (inwestycyjny, charytatywny, realizacja określonego projektu).
• Wzajemność: pojmowana bardzo luźno – może mieć postać świadczenia zwrotnego beneficjenta na rzecz finansującego o wymiernej wartości materialnej lub być np. satysfakcją finansującego z tytułu wsparcia interesującego projektu.

O crowdfundingu można także powiedzieć (przynajmniej na tym etapie jego rozwoju), że ma charakter finansowania alternatywnego wobec innych, bardziej tradycyjnych instrumentów dostępnych na rynku, takich jak pożyczki, kredyty, obligacje, oferty publiczne itd.

Wymienione powyżej ogólne cechy zjawiska crowdfundingu wyznaczają ramy, w których może zmieścić się wiele różnych działań. Doświadczenie i praktyka potwierdzają to spostrzeżenie, ponieważ crowdfunding nie jest zjawiskiem jednolitym. Przyjęliśmy więc rozróżnienie rodzajów crowdfundingu ujęte w poniższej liście. Należy pamiętać, że ma ono charakter pomocniczy. Nie ma również jednego, zdefiniowanego kryterium rozróżniającego, chociaż kierowaliśmy się przede wszystkim wyróżnieniem danych typów crowdfundingu ze względu na implikacje prawne i podatkowe, które mogą się z nimi wiązać.

Jacek Czarnecki, praktyka prawa nowych technologii kancelarii Wardyński i Wspólnicy